Opis (izvođenje, materijalni i simbolički elementi)
Krajiška masnica tradicionalno je jelo koje se priprema isključivo od domaćih, organskih namirnica: pšeničnog brašna, vode, soli, ulja i domaćeg maslaca. Proces započinje mljevenjem brašna na mlinu i prosijavanjem radi postizanja glatkoće, što omogućava finu teksturu tijesta.
Tokom cijelog procesa naglašene su preciznost i kontrola temperature te vrijeme odmaranja tijesta. Ovi tehnički elementi zahtijevaju iskustvo i vještinu, često prvenstveno iskazanu kroz prakse koje se njeguju u porodicama i zajednicama kroz generacije sa koljena na koljeno.
Mjesto i povezana tradicija – Zapadna Krajina (Unsko-sanski kanton), Bosanska krajina
Krajiška masnica dio je šireg kulturnog naslijeđa Bosne i Hercegovine koje obuhvata bogatu tradiciju multietičnosti i zajedničkog identitete brojnih naroda i zajednica u državi. Uloga porodice i zajednica u pripremi masnice reflektira zajednički pristup stvaranju hrane kao baze društvenog života. Masnica se doživljava kao simbol zajedništva, tradicije i kontinuiteta unutar lokalnih zajednica, a njezina priprema često je povezana sa posebnim prigodama poput rođenja, vjenčanja, vjerskih i državnih praznika i godišnjih proslava, koje su u Bosni i Hercegovini često multietnički festivali i susreti.
Materijalni i tehnološki elementi
- Materijalni elementi: pšenično brašno, voda, sol, ulje, domaći maslac;
- Tehnike i procesi: mljevenje brašna i prosijavanje radi postizanja glatkoće; miješenje tijesta za jufku; odmaranje (otpusti); razvijanje jufke; premazivanje mješavinom ulja i maslaca; ravnanje i oblikovanje; slojevito slaganje i pečenje do zlatno-smeđe boje;
- Teksture i senzori: karakteristična lagana, maslasta tekstura sa izraženim slojevima i bogatim aromama pečenog maslaca;
- Jezik i dijalekat: korišćenje lokalnih izraza i termina povezanih sa recepturama i procesima, što čuva dijalekatsku dinamiku, tradiciju i identitet bosansko-hercegovačke kulture i bosanskog jezika;